پس از سال ها رايزني و رسيدن و توافقي که در زبان عامه مردم به برجام موسوم شد؛ حالا «رافائل گروسي» مديرکل آژانس بين المللي انرژي اتمي ايران را متهم مي کند که در بيان برخي گزارش ها شفاف عمل کرده است: «با نگراني جدي مي‌گويم که براي بيش از چهار ماه است که ايران به ما اجازه دسترسي به دو مکان را نداده و براي حدود يک سال است که در مباحثات محتوايي جهت شفاف‌سازي سوالات ما مرتبط با مواد هسته‌اي احتمالي و فعاليت‌هاي مرتبط هسته‌اي اعلام‌نشده مشارکت کرده است»

 

بلافاصله پس از گزارش مديرکل آژانس بين المللي انرژي اتمي، مقامات سه کشور اروپايي نيز در بيانيه اي از آنچه «نقض برجام توسط ايران» خواندند، انتقاد کردند.

 

در بيانيه مشترک سران انگليس، آلمان و فرانسه آمده بود؛ «به عنوان طرف‌هاي برجام تداوم حمايتمان از اين توافق و تعهدمان براي همکاري در جهت حفظ و اجراي کامل آن را يادآور مي‌شويم. ما به شدت از نقض تعهدات هسته‌اي توسط ايران که تبعات جدي و برگشت‌ناپذير اشاعه‌اي داشته نگران هستيم»

 

شايد اين ادعاي گروسي و مقامات سه کشور اروپايي آنهم پس از دو سال رفت و آمدهاي بي نتيجه ميان ايران و کشورهاي اروپايي براي زنده نگه داشتن برجام، براي برخي عجيب به نظر برسد؛ اما مرور روند دو سال گذشته و عملکرد دولت و تيم هسته اي براي حفظ تنها دستاورد پرطمطراق خود يعني برجام، مي تواند دلايل رفتار امروز مديران آژانس و تروئيکاي اروپايي را روشن سازي کند.

 

 

زمزمه هاي خروج آمريکا از برجام که از روزهاي پاياني سال 96 آغاز شده بود در ارديبهشت ماه سال 97 جدي تر شد و در نهايت در روز 18 ارديبهشت ماه همان سال رئيس جمهور آمريکا اعلام کرد که کشورش رسما از توافق هسته اي با ايران خارج شده است.

 

بلافاصله پس از خروج آمريکا از برجام، کشورهايي اروپايي ظاهرا تلاش خود را براي نگه داشتن ايران در برجام آغاز کردند؛ تلاش هايي که تيم هسته اي و دولت را اميدوار نگه مي داشت که شايد بتوان برجام بدون آمريکا را نيز ادامه داد.

 

ابزار تمايل دولت به برقراري جدي تر ملاقات ها براي ماندن در برجام از همان ساعات ابتدايي و تماس هاي مکرر ظريف با مسئول وقت سياست خارجي اتحاديه اروپا، حکايت از عدم نگاه جدي تيم هسته اي به اقدام سخت در برابر خروج بي منطق آمريکا از برجام داشت.

 

همين اشتياق تيم هسته اي براي ادامه برجام بدون آمريکا به عنوان اصلي ترين طرف مشکل ساز در مناسبات بين المللي و هسته اي براي ايران، نگراني هايي را در داخل و خارج ايجاد کرده بود؛ نگرانيي هايي که اين احتمال را تقويت مي کرد که اروپايي ها از همين فرصت براي تنگ تر کردن حلقه تحريم ها عليه ايران استفاده کنند.

 

اروپايي ها اما در ابتدا با لحني کاملا دلسوزانه و مشفقانه ايران را دعوت به ماندن در برجام مي کردند و به صورت دائم از ايجاد سازوکاري براي مبادله کالا و ارز با ايران سخن مي گفتند.

 

در طرف مقابل نيز جلسات مشترک معاونين وزراي خارجه ايران و کشورهاي اروپايي، دولت را اميدوار کرده بود که مي تواند با توسل به اروپا از منافع برجام استفاده کرد.

 

در اين ميان اما هشدار رهبر انقلاب درباره اروپايي ها و وعده هاي آنها ترديد ها را نسبت به صداقت طرف مقابل افزايش داد.

 

ايشان در سخنراني خود در خردادماه سال 97 فرمودند: بارها گفته بوديم «به امريکا اعتماد نکنيد»، اين هم نتيجه‌اش. درباره مذاکره با سه کشور اروپايي هم مي‌گوييم به اينها هم نبايد اعتماد کرد و براي هر قرارداد بايد تضمين‌هاي واقعي و عملي بگيريد وگرنه نمي‌شود به اين شکل حرکت را ادامه داد.

 

طرف اروپايي اما اصرار داشت که مي خواهد به صورت عملي برجام را نجات دهد و ادعا مي کرد که سازوکار دقيقي را نيز به اجرا خواهد گذاشت؛ سازوکاري که در ادامه به اينستکس (ابزار حمايت از مبادلات تجاري) موسوم شد قرار بود که مراوده تجاري ميان ايران و اروپا را تسهيل کند.

 

اما اين سازوکار نيز با کندي طرف هاي اروپايي و حتي تغيير مسئول اين سازوکار، تقريبا هيچ اقدامي را براي زنده نگه داشتن اميدهاي دولت جهت رسيدن به خواسته هاي تجاري اش از برجام، انجام نداد.

و پس از 3 ماه از آغاز روند سازوکار اينستکس تقريبا همه حتي تيم هسته اي نيز متوجه شد که اين سازوکار به نتيجه مطلوب نخواهد رسيد و در واقع اروپايي ها عزمي براي به نتيجه رسيدن آن ندارند.

 

 

ايران در نهايت در سالگرد خروج آمريکا از برجام اعلام کرد که تعهدات برجامي خود را طي گام هاي مختلفي کاهش خواهد داد؛ در حالي که تمام دنيا منتظر اعلام جزئيات اين خروج بودند، بيانيه شوراي عالي امنيت ملي حکايت از آن داشت که گام اول ايران تنها به «عدم رعايت ذخاير آب سنگين و اورانيوم غني شده» محدود است.

 

در ادامه بيانيه شوراي عالي امنيت ملي تاکيد شده بوده در هر زمان که خواسته‌هاي ايران تامين شود کشورمان مجدد اجراي تعهدات را از سر خواهد گرفت.

 

60 روز بعد قرار بود که گام دوم برداشته شود و ايران تعهدات جدي تري را کاهش دهد؛ اما شايد آرام بودن گام اول ايران، آنهم پس از يک سال وعده و وعيد طرف مقابل، آنها اميدوار کرده بود که ايران فعلا دست روي مسائل حساسي نظير خروج از پروتکل الحاقي، عدم همکاري با آژانس و موضوعات مشابه، نخواهد گذاشت.

 

گام دوم در تيرماه 98 و عبور ايران از غني سازي 3.67 درصد مي توانست به عنوان خبري نگران کننده براي اروپايي ها مطرح شود، اما در اين ميان زمزمه هايي مبني بر اينکه ايران از غني سازي 5 درصد عبور نخواهد کرد و حتي صراحتا از سوي مسئولان سازمان انرژي اتمي نيز اعلام شد که راکتور تهران که نياز به سوخت 20 درصد دارد نيز تا سال ها سوخت ذخيره دارد!

 

گام سوم ايران نيز 60 روز بعد در شهريور ماه 98 برداشته شد ايران به سانتريفيوژهاي IR6S و زنجيره 20 عددي از سانتريفيوژهاي IR6 گاز تزريق کرد.

 

اروپايي ها اما همچنان در حال بازي با زمان بودند چون احساس مي کردند که گام هاي برداشته شده از سوي دولت ايران و رفتار مذاکره کنندگان در جلسات، حکايت از احتياج جدي ايران به ماندن در برجام دارد و هنوز مي توان ايران را براي رسيدن به خواسته هاي خود معطل نگه داشت.

 

در اين ميان حتي برداشتن گام چهارم هسته ايران و تزريق گاز به 1044 سانتريفيوژ در فردو در آبان ماه سال 98 نيز نه تنها با واکنش مثبت طرف اروپايي براي تسريع در راه اندازي جدي کانال مالي ميان ايران و اين کشورها منجر نشد، بلکه با انتقاد تند سران اروپايي مواجه شد، تا جايي که وزير خارجه آلمان اين اقدام ايران را «غيرقابل پذيرش» خواند!

 

 

با توجه به روند مورد اشاره و گزارش جديد آژانس و پشتيباني سران کشورهاي اروپايي از آن، به نظر مي رسد که برنامه جديدي براي مقابله با ايران در جريان است؛ برنامه اي که شاه بيت آن بازديد از برخي مراکز ادعايي در ايران خواهد بود.

 

ظاهرا قرار است که آژانس مانند آنچه در سال 80 در بر اساس گزارش هاي منافقين رخ داد، مجددا به گزارش هاي ضد ايراني رسيده از صهيونيست ها، اسناد ادعايي جديدي را عليه ايران ارائه و خواستار پاسخ ايران شود.

 

در اين بين سران کشورهاي مقابل مي توانند در ميان اسناد ادعايي تقاضاي بازديد از مناطق مختلف نظامي و حساس در ايران را داشته باشند و نتيجه در واقع همان رويدادي است که سال ها دشمنان ايران به دنبال آن بوده اند.

 

شايد اگر دولت گام هاي خروج از برجام را آهسته و سست برنمي داشت امروز با بيانيه هاي تند از سوي اروپا و ادعاهاي جديد از سوي آژانس بين المللي انرژي اتمي روبرو نمي شد؛ اين يعني تداوم اشتباه دولت در اعتماد مطلق به برجام!

 

انتهاي پيام/